بادزدگی سیب زمینی

 بادزدگی سیب زمینی

بادزدگی یا سفیدک کرکی ناشی از infestans Phytophthora ،یکی از مهمترین بیماریهای سیب زمینی در دنیا و مناطق مرطوب ایران است که یک تهدید جدی اقتصادی درکشورهای مهم تولیدکننده سیب زمینی به شمار می آید و در مناطقی که فشار بیماری زیاداست، استفاده از قارچکش ها در مراحل مختلف بیماری معمول است. خسارت متوسط سال بیماری بادزدگی در کشورهای در حال توسعه، حدود 14 درصداست. در ایران، بیماری در استانهای شمالی، خوزستان و اردبیل، که شرایط محیطی برای بیماری مساعد است، از دیرباز طغیان بیماری دیده شده و مبارزه شیمیایی جهت کنترل آن صورت میگیرد.

مدیریت بیماری بادزدگی سیب زمینی با استفاده از ارقام مقاوم، رعایت تناوب با گیاهان غیرمیزبان، بهداشت زراعی، کنترل شیمیایی انجام میشود. برای تعیین لزوم استفاده از قارچکش ها و زمان مناسب سمپاشی، بیش از 20 مدل در نقاط مختلف دنیا برای پیش آگاهی این بیماری ساخته شده است. متغیر پیشگوی اصلی با عنوان FTHP ،ترکیبی از میانگین دما، میانگین رطوبت نسبی و جمع بارش و تعداد روزهای بارانی 3 تا 5 روز قبل است.

منحنی تغییرات مقدار تجمعی این متغیر از ابتدای فروردین ماه ترسیم میشود و پس از مقایسه مقدار نهایی آن از نیمی فروردین با متوسط تجمعی متغیر در سالهای طغیانی و بدون بیماری، وضعیت بیماری در آن سال مشخص شده،احتمال بروز بیماری به صورت طغیانی مشخص میگردد. نتیجه پیش آگاهی حداقل یک هفته قبل از وقوع بیماری مشخص شده، از طریق رسانه های مختلف صوتی، تصویری و متنی به اطلاع کارشناسان وبهره برداران میرسد.

سیب زمینی (tuberosum Solanum )مهمترین ماده غذایی دنیاست و در سال 2015 سطح زیر کشت و تولید سیب زمینی در دنیا به ترتیب بیش از 3/14 میلیون هکتار و 0/388 میلیون تن بوده و در سال1341 ،سطح زیر کشت و تولید سیب زمینی درایران به ترتیب بیش از 4/191هزار هکتار و 1/4 میلیون تن بوده است (FAOSTAT) به این ترتیب،سطح زیر کشت و تولید سیب زمینی ایران به ترتیب معادل 8/2 و 3/1 درصددنیا بوده است. سطح زیر کشت و تولید سیب زمینی استان گلستان به ترتیب بیش از 4/1 هزار هکتار و 010 هزار تن بوده است که در هر دو مورد،معادل بیش از 9 درصد کشور بوده است )
بادزدگی یا سفیدک کرکی ناشی ازقارچPhytophthorainfestans ،مهمترین بیماری خسارت زای سیب زمینی و یکی ازخسارت زاترین بیماریهای گیاهی است که در شرایط محیطی مساعد برای توسعه بیمارگرو عدم مهارآن میتواند ظرف چند روز، تمام قسمتهای هوایی گیاه (برگها، ساقه و شاخه ها) را به طور کامل از بین ببرد و حتی
غده ها را نیز دچار خسارت نماید. بادزدگی یک تهدید جدی اقتصادی درکشورهای مهم تولیدکننده سیب زمینی به شمار می آید و در مناطقی که فشار بیمار زیاد است، سمپاشی چندباره با قارچ کشها معمول میباشد براساس برآورد مرکز بینالمللی سیب زمینی (CIP )خسارت متوسط سال بیماری بادزدگی در کشورهای در حال توسعه، حدود 14 درصداست و از آنجاییکه حدود یک سوم سیب زمینی دنیا در کشورهای درحال توسعه تولید میشود، بنابراین خسارت سالیانه بیماری، معادل 54/134میلیون تن میباشد و اگر قیمت جهانی سیب زمینی را 022 دلار برای هر تن در نظر بگیریم، این خسارت معادل 54/0 میلیارد دلار خواهد شد )
از زمان ورود بیماری به کشور و میزان خسارت آن، گزارش دقیقی وجودندارد، اما در برخی مناطق سیب زمینی کاری کشور، نظیراستانهای شمالی و اردبیل، که شرایط محیطی برای توسعه بیماری مساعد است، از دیرباز
طغیان بیماری دیده شده و یک یا چندبار سمپاشی برای مهار بیماری، به یک رسم و عرف تبدیل شده است .با توجه به سرعت بالای پیشرفت بیماری و قدرت بالای خسارت زایی آن، برخی از سمپاشی ها به صورت ناآگاهانه و بر اساس نگرانی از خسارت احتمالی بیماری انجام میشود و این در حالی است که در بعضی موارد نیاز به محلول پاشی نبوده است؛ لذا تنها روش تعیین زمان مناسب کنترل شیمیایی بیماری و جلوگیری از سمپاشی های غیر ضروری،استفاده از یک سیستم پیش آگاهی میباشد.
بسیاری از برنامه های پیش آگاهی برای بهبود استفاده از قارچکش ها درنقاط مختلف دنیا توسعه یافته اند. اغلب این مدلها، زمان مناسب اولین سمپاشی با قارچکش های محافظتی در هر فصل را تعیین میکنند. این بیماری از سالهای دور در منطقه گرگان وجودداشته، طغیانهای بیماری در برخی سالها دیده شده است و موجب شده تاحتی بیش از سه مرتبه سمپاشی برای کنترل بیماری انجام شود. با توجه به سطح متوسط 4222 هکتار اراضی مورد کشت این محصول در شهرستان گرگان و روال فعلی حاکم بر مزارع، یعنی حداقل یک بار سمپاشی عمومی، میزان صرفه جویی اقتصادی و کاهش مضرات زیست محیطی حاصل از عدم سمپاشی که با استفاده از پیش بینی درست بیماری حاصل میشود، قابل ملاحظه خواهد بود.
 یک فرض مقدماتی و عمومی در پیش آگاهی این بیماری این است که زادمایه infestans. P به اندازه کافی برای آغاز یک طغیان وجود دارد (یکی از اجزای مثلث بیماری)و شرط اصلی تعیین کننده در بروز طغیان، مساعد بودن شرایط محیطی است.

مقاومت ارقام نیز یکی از روشهای موثر مدیریت بیماری است، اما طی ده سال اخیر، به دلیل ظهور نژادهای جدید، کارایی این روش کاهش یافته است و بیشتر ارقام مقاوم نیز مبتال به بیماری شده اند. 
داده های دما، رطوبت نسبی و ریزش باران طی هر فصل زراعی، برای پیش بینی طغیان و ساختن مدلهای پیش آگاهی برای بیماری مورد استفاده قرار گرفته است. سیستمهای اولیه ی پیش آگاهی مورد استفاده در بادزدگی
عبارتند از: سیستم های،سیستم والین و بالیت کست )که دو سیستم قبلی را در هم ادغام کرده در وب سایت مدیریت تلفیقی آفات )IPM )دانشگاه کالیفرنیا، دیویس،11 مدل پیشآگاهی برای بیماری بادزدگی سیب زمینی شرح داده شده است که دما و رطوبت نسبی هوا و مقدار بارش، مهمترین متغیرهای استفاده شده در آنها بوده است .

دستورالعمل برای مدیریت بیماری بادزدگی سیب زمینی از روشهای زیر میتوان استفاده نمود:
1 -استفاده از ارقام مقاوم:
هرچند که تاکنون تحقیقی در زمینه تعیین میزان مقاومت ارقام موجود درکشور نسبت به بیماری بادزدگی انجام نشده، اما نتایج مشاهدات و تجربیات حاصل از بازدیدهای سالهای اخیر نشان میدهد که واکنش ارقام موجود در استان در برابر این بیماری با نتایج ثبت شده در سایر نقاط کشور متفاوت بوده، به صورت زیر است:
* حساس: آریندا، اسپرینت، ساتینا، بورن، مارال، آلمرا و دایفال
* نیمه حساس: کوزیما، سانته، مارفونا، بامبا، دراگا، میلوا و راموس
* نیمه مقاوم: آگریا، جلی، سانتانا، فونتانا و کایزر
2 -کنترل زراعی:
* رعایت تناوب با گیاهان غیر میزبان (نظیر غالت و دانه های روغنی)
* کشت ارقام زودرس
* رعایت فاصله ردیف و بوته ها برای برقراری تهویه مناسب
* برداشت محصول پس از پینه بستن غده ها
* برش نزدن غده های بذری و در صورت برش زدن، تاخیر درکاشت تا پینه بستن سطح بریده شده
* حذف شاخ و برگ با استفاده از سر زنی در اواخر دوره رشد
* خارج کردن غده های پوسیده و نیمه پوسیده از خاک پس از
برداشت و حذف آنها
3 -استفاده از نتایج مدل پیش آگاهی متغیر پیشگوی اصلی مدل پیش آگاهی بیماری بادزدگی سیب زمینی
(GolPhyto )با عنوان FTHP ،ترکیبی از میانگین دما، میانگین رطوبت نسبی و جمع بارش و تعداد روزهای بارانی 3 تا 5 روز قبل است. در تعریف روز مساعد بر اساس متغیرهای آب و هوایی، دمای کمینه، بهینه و بیشینه باید بیش از 19 و کمتر از 1/15 و 03 درجه سانتیگراد، رطوبت نسبی کمینه، بهینه و بیشینه باید 44 ،59 و 42 درصد و جمع بارش طی پنج روز قبل بایدبیش از 4/0 میلیمتر و تعداد روزهای بارانی طی سه روز قبل باید
بیش از 4/0 باشد. این محاسبات از ابتدای فروردین شروع میشودو نمرات هر روز با روزهای قبل جمع میشود. منحنی تغییرات مقدار تجمعی این متغیر ترسیم میشود و پس از مقایسه مقدار نهایی آن از نیمه فروردین
با متوسط تجمعی متغیر در سالهای طغیانی و بدون بیماری، وضعیت بیماری در آن سال مشخص شده، احتمال بروز بیماری به صورت طغیانی مشخص میگردد.
 اگر بعد از فروردین ماه، یک روز با شرایط هوای زیر وجود داشته باشد، میتوان آن را به عنوان یک روز مساعد برای توسعه بیماری بادزدگی در نظر گرفت:
* دمای کمینه باالتر از 19 درجه
* دمای متوسط کمتر از 1/15 درجه
* دمای بیشینه کمتر از 03 درجه
* رطوبت نسبی کمینه بیش از 44 درصد10
* رطوبت نسبی متوسط بیش از 59 درصد
* رطوبت نسبی بیشیینی بیش از 42 درصد
* بارش طی سه روز قبل، بیش از 4/0 میلیلیتر
هر کدام از شرایط فوق را میتوان معادل یک نمره مثبت در نظر گرفت، بدین صورت که در صورت برقرار بودن شرطهای یادشده، جمع نمره آن روز به 8 +خواهد رسید؛ در حالیکه اگر شرط های مربوط به رطوب  نسبی، دمای کمینه و بارش برقرار نبود، نمره صفر و در صورت برقرار نبودن شرط های دمای متوسط و بیشینه، نمره 1 -برای آنها لحاظ خواهدشد. بدین ترتیب، جمع نمرات این متغیرها برای هر روز، از 0 -تا 8 در تغییر
است و این نمره، میزان مساعد بودن هوای آن روز برای توسعه بیماری را نشان میدهد. جمع نمرات از روز اول فروردین ماه آغاز میشود و درصورتی که تا تاریخ 04 فروردین ماه، جمع نمرات روزانه به 122 برسد،میتوان پیشبینی نمود که در هفته اول اردیبهشت ماه (یعنی 5 تا 12 روزبعد)، ظاهر بیماری در منطقه ظاهر شود.
محاسبات ساده فوق، تخمین نسبتا مناسب و قابل اعتمادی از وضعیت بیماری را برای ما ایجاد خواهد کرد؛ اما برای پیش بینی دقیقتر بیماری، بایدنمودار تجمعی نمرات روزانه از ابتدای فروردین ماه محاسبه شده، نمودار
آن در مقایسه با نمودار سالهای دارای بیماری و بدون بیماری ترسیم گردد.
در نتیجه، پیش آگاهی حداقل یک هفته قبل از وقوع بیماری مشخص شده،از طریق رسانه های مختلف صوتی، تصویری و متنی به اطلاع کارشناسان وبهره برداران میرسد. بنابراین فرصت کافی برای آماده شدن جهت مقابله مناسب با بیماری وجود خواهد داشت. در صورت پیش بینی وقوع بیماری،یکی از مناسبترین اقدامات، استفاده از قارچکش های تماسی برای پیشگیری از بیماری خواهد بود.

4 -کنترل شیمیایی:
سمپاشی مزرعه، با توجه به نتایج مدل پیش آگاهی، زمان آغاز مبارزه شیمیایی تعیین و بسته به دورهی کارنس قارچکش مورد استفاده، هر 19-12 روز یکبار تکرار گردد. نکته مهمی که در مبارزه شیمیایی باید رعایت شود این است که همیشه سمپاشی با استفاده از قارچکش های محافظتی و تماسی شروع شود، زیرا این قارچکش ها برای پیشگیری از بیماری به کار میروند و در صورت مساعد بودن شرایط محیطی برای گسترش بیماری، سمپاشی های بعدی با استفاده از قارچکش های سیستمیک صورت پیذیرد.

کلام آخر

 به انتهای مقاله رسیدیم،  شما برای داشتن محصولی باکیفیت میتوانید از سایت سیوان تجارت کامکار یا تماس با شماره 09004900567 محصول سـولـفــوتـک +فسفات پتاس کنید و برای سوالات بیشتر با ما در ارتباط باشید.