اهمیت مبارزه بیولوژیکی
در سال‌های اخیر با توجه به اثرات منفی که سم پاشی های بی رویه برسلامت محیط زیست و انسان ها برجای گذاشته شیوه های پایداربرای کنترل و مدیریت آفات به ویژه کنترل مبارزه بیولوژیکی بسیارمورد توجه قرار گرفته است. به دلیل وجود موانع پرفشار فرآیند پذیرش و استفاده از این شیوه های کنترل مبارزه بیولوژیکی در بین کشاورزان با مشکلاتی مواجه شده است که کشاورزی به عنوان موتور محرکه و نیروی پیش برنده توسعه به طورعام و توسعه روستایی به طور خاص محسوب میشود.
واضح است که بخش کشاورزی در زمانی میتواند به آرمان های ارزشمند خود دست پیدا کند که امنیت غذایی انسان ها و جانوران و گیاهان فراهم شود.
زمانی به کشاورزی پایدار میرسیم که نظام های زراعی ، از نظر محیطی مناسب و سودمند باشد و ساختار اجتماعی جوامع روستایی را حفظ کنیم.
در واقع کشاورزی پایدار نوعی کشاورزی است که در جهت سودمندی بیشتر برای انسان کارایی بیشتر،بهره برداری از منابع و توازن با محیط پیش می‌رود.
ادوارد اعتقاد دارد که کشاورزی پایدار نظامی تلفیقی است، که ضمن وابستگی کمتر به نهاده‌های شیمیایی و انرژی در مقایسه با نظام های متداول مدیریت قوی تری را به کار گرفته است.
تمامی آفات باغی،زراعی،مرتعی،جنگلی همه دارای دشمنان طبیعی می باشند ،که با تغذیه از این دشمنان و از بین بردن آنها باعث کاهش جمعیت آفات گیاهی می‌شوند به عنوان مثال نماتدها ، میکروارگانیسم های بیماری زا ، ویروس ها ، باکتری ها ، قارچ ها تمام اینها دشمنان طبیعی دارند که میتوانیم به صورت طبیعی با آنها مبارزه کنیم.
کنترل مبارزه بیولوژیکی در کل یک واژه است که ،در آن یک عامل بیولوژیک مانع افزایش تصاعدی موجود زنده دیگر میشود و درنهایت باعث کاهش جمعیت یک موجود تا حد تعادل طبیعی یا حتی کمتر از آن میشود.
در رابطه با عوامل مبارزه بیولوژیک میتوانیم به دو نوع مبارزه بیولوژیکی اشاره کنیم :
خوب است بدانید که کنترل بیولوژیکی از علم اکولوژی نشئت میگیرد و به آن کنترل بیولوژیکی اکولوژی نیز میگویند.
نوع اول با دست ورزی و دست کاری به دنبال یک هدف مشخص برای دفع یک موجود از موجودی دیگر استفاده میکنیم که این به معنای کنترل بیولوژیک کاربردی می باشد.
نوع دوم با تعادل طبیعی که در اکوسیستم کشاورزی واقع شده به صورت تصادفی و بدون هیچ هدف خاصی حشره ،کنه یا عنکبوت در طبیعت استفاده میکنیم چرا که این موجودات برای تامین نیازهای خود فعالیت میکند و بعد ازشکار یک موجود آن را به مصرف خود میرسانند.
با این روش ما آفت مورد نظر را به صورت موضعی حذف میکنیم و یا آنقدر جمعیت آن را کاهش میدهیم که دیگر به لحاظ اقتصادی باعث خسارت نخواهد شد.
لازم است بدانید در شرایطی که عامل بیولوژیک بتواند به طور کامل میزبان خودش را از بین ببرد، با فقدان غذا مواجه میشود، پس در کنترل مبارزه بیولوژیک بهتر است جمعیت آفت را تا سطح کمی داشته باشیم تا جایی که زیان اقتصادی زیادی متحمل نشویم ، چرا که درکنترل بیولوژیک هدف ما هرگز حذف و یا ریشه کنی آفت نخواهد بود.
یکی از عواملی که در انتخاب یک موجود به عنوان عامل بیولوژیک موثر است داشتن قدرت بالای جستجوگری است .
و اینکه عامل بیولوژیک به لحاظ بیولوژی مجبور باشد از آفت تغذیه کند و حتما هماهنگی بین دوره زندگی حشره و آفت وجود داشته باشد، یعنی زمانی که این حشره به عنوان عامل بیولوژیک فعالیت میکند ،همزمان باشد با فعالیت خود آفت و همینطور از قدرت تکثیر زیادی برخوردار باشد و با توجه به منطقه آب و هوایی که در آن قرار دارد سازگاری به آن منطقه داشته باشد.
یکسری از عوامل مثل افزایش دما در تابستان و یا کاهش دما در زمستان و یا عدم تناسب زندگی آفت و دشمنان طبیعی وجود دارد، که باعث به خطر افتادن جمعیت بیولوژیک میشود و در نهایت منجر به شکست کنترل بیولوژیک میشود.
به عنوان مثال یک آفت طبیعی در زمانی که احتیاج دارد از تخم آفت تغذیه کند ،ممکن است اصلا تخم آفت وجود نداشته باشد.
یا زیستگاه مناسب آفت امکان دارد با دشمن طبیعی متفاوت باشد یعنی ممکن است که دشمن طبیعی یک زیستگاه و آفت هم یک زیستگاه متفاوت داشته باشد.
ما انواع کنترل های بیولوژیک آفات رو داریم :
1 : کنترل بیولوژیک کلاسیک
2 : افزایش و رهاسازی دشمنان طبیعی موجود در یک منطقه
3 : حمایت از دشمنان طبیعی و آفات موجود در یک منطقه
در روش اول کنترل بیولوژیک کلاسیک هنگامی رخ میدهد که یک عامل بیولوژیک را وارد یک اکوسیستم میکنیم و به اون استقرار دائمی میدهیم ،این روش بعد از استقرار عامل بیولوژیک خیلی اقتصادی هست و باعث موفقیت طرح خواهد شد.
روش دوم با افزایش رها سازی دشمنان طبیعی موجود در یک منطقه میتوانیم با رهاسازی دوره ای عامل بیولوژیک در یک اکوسیستم را به طور طبیعی و یا در فصلی که جمعیت آفت خیلی بالاست میزان دشمنان طبیعی را به صورت دوره ای افزایش دهیم که موقت است و جمعیت آفت به میزان دلخواه کاهش پیدا میکند.
حمایت از دشمنان طبیعی آفات موجود در یک منطقه :علاوه بر روش حفظ عوامل بیولوژیک بومی ما میتوانیم برای اینکه دشمنان طبیعی حداکثر کارآیی را داشته باشند از دشمنان طبیعی وارداتی استفاده کنیم.
رهاسازی به دو صورت انجام میشود :
تلقیح : این روش زمانی کارایی دارد که دشمن طبیعی موجود دارای عمر کوتاهی باشد یا وسعت گسترش آفت زیاد است.
رهاسازی اشباعی : این روش کوتاه مدت و پربازده است ،شباهت زیادی به کاربرد حشره کش ها دارد و برای حشراتی که گسترش زیاد و قدرت تولید مثل بالا دارند قابل توصیه است.
انسان‌ها میتوانند نقش مهمی در کنترل بیولوژیک داشته باشند.
محققین میتوانند با ابداع روش های نوین و با تحقیق کردن بر روی گونه های جانوری روش هایی را طراحی کنند که با کاهش استفاده از سموم شیمیایی و حفظ سلامت انسان ها و محیط زیست بی انجامد.
کشاورزان و گلخانه داران میتوانند سیاست گذاری هایی که دولت ، برنامه ریزان و محققین انجام دادند را به کار بگیرند و یا باعث شوند سلامت جامعه محیط زیست و محصولات کشاورزی تضمین شود.
در همین راستا
مصرف کنندگان میتوانند با استقبال از محصولات ارگانیک به سلامت جامعه و سلامت محیط زیست کمک کنند.
تمام طرح های دنیا یکسری معایب دارند معایب کنترل بیولوژیک نیز این گونه است که پس از این که عامل بیولوژیک شناسایی شد امکان دستیابی به تکنیک پرورش آنها روش آسان و بدون دردسری نیست و البته این که نگهداری طولانی مدت این حشرات بایولوژیک خیلی مشکل است و وقتی کشاورز و تولید کننده نتواند نتیجه روش استفاده حشرات بایولوژیک و عوامل بایولوژیک رو به سرعت ببیند به لحاظ روانی برایش راضی کننده نیست و شروع به مقایسه نتیجه استفاده از سموم با روش بیولوژیک میکند.چرا که سموم به سرعت جوابدهی داشته اما کنترل بایولوژیک آهسته آهسته اثرگذاری دارد.
در انتها میخواهیم چند نمونه از حشرات مفید و شکارگر ها و پارازیتوریت ها رو به شما معرفی کنیم :
سوسک ها ،کفشدوزک ها که اصولا شته خوار هستند و مگس ها و زنبورهای پارازیتوییت که بسیار دسته بزرگی هستند و شامل چند نوع می‌شوند یکی اناگروس اتوموس،آفرین آفلینوس ابدومینالیس ،افیدیوز کلمانی و دیارتیالا راپه اینها انواعی از جمعیت زنبورهای پارازیتوییت هستند و به تازگی از زنبورها برای کنترل بیولوژیک آفات سن گندم استفاده می‌کنند از زنبور پسیلافابوس برای کنترل آفات پسیل و از زنبور تریکوگراما برای کرم انار استفاده میشود.
عنکبوت ها و کنه های شکارگر و صد پایان هم از گونه های دیگر دشمنان طبیعی هستند استفاده از فرمون های جنسی در کنترل آفات نیز جزو کنترل بیولوژِک محسوب میشود.
